سرمایهگذاری در ساخت نیروگاههای خورشیدی، اعم از پروژههای کوچک خانگی یا ظرفیتهای بزرگ صنعتی و مگاواتی، زمانی به مرحله نهایی میرسد که اتصال ایمن و موفقیتآمیز آنها به شبکه سراسری برق انجام شود. این اتصال، که پل اصلی میان تولید انرژی و بهرهبرداری اقتصادی از پروژه است، تحت نظارت سازمان انرژیهای تجدیدپذیر و بهرهوری برق ایران (ساتبا) قرار دارد. مسیر اتصال به شبکه، مجموعهای از الزامات اداری و تستهای فنی است که هدف آن، حفظ پایداری و ایمنی شبکه ملی برق کشور است. شناخت جامع این مراحل و وظایف نهادهای درگیر، ضامن نهایی شدن پروژه و آغاز بازگشت سرمایه پروژه و سودآوری خواهد بود.
فرآیند اداری اتصال با ارائه مستندات ساخت و تعهدات مالی آغاز میشود. این مرحله به ساتبا و شرکت برق اطمینان میدهد که پروژه از لحاظ اجرا و تعهدات مالی، در مسیر درستی قرار دارد.
• مقیاس کوچک (انشعابی): متقاضیان نیروگاههای انشعابی (تا ۲۰۰ کیلووات) مستقیماً از طریق سامانه "مهرسان" (mehrsun.satba.gov.ir) اقدام به ثبتنام و بارگذاری مدارک نهایی کنند. این مدارک شامل مدارک مالکیتی، هویتی، تأییدیه پیشرفت فیزیکی پروژه و همچنین دیتاشیتهای فنی تجهیزات اصلی (پنل و اینورتر) با تأکید بر تأیید آنها در لیستهای ساتبا است.
• مقیاس بزرگ (مگاواتی): متقاضیان نیروگاههای مقیاس بزرگ (بالای ۲۰۰ کیلووات و مگاواتی) باید ابتدا درخواست اولیه خود و مجوزهای لازم را از طریق درگاه ملی مجوزها (Mojavez.ir) پیگیری و ثبت کنند. پس از تأیید در این درگاه، فرآیند تخصصی ساتبا آغاز میشود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، مقاله «مراحل اخذ مجوز اتصال به شبکه نیروگاه خورشیدی در سال ۱۴۰۴» در وبسایت دکتر سولار، به تشریح گامهای اخذ مجوز اتصال نیروگاه خورشیدی به شبکه برق کشور پرداخته است.
اطمینان از اینکه پیمانکار اجرا و ناظر فنی، دارای رتبهبندی معتبر از مراجع ذیصلاح (مانند وزارت نیرو) و مورد تأیید ساتبا برای اجرای عملیات اتصال هستند.
پرداخت هزینههای اداری مربوط به بررسی طرح و ارائه تضامین بانکی یا مالی مورد نیاز به شرکت برق برای اطمینان از پوشش هزینههای احتمالی تقویت زیرساختهای شبکه.
پس از تأیید مستندات اولیه، وارد مرحله اخذ مجوز رسمی اتصال میشویم. در این فاز، انطباق فنی دقیق نیروگاه با استانداردهای شبکه مورد ارزیابی قرار میگیرد تا پایداری شبکه ملی برق به خطر نیفتد.
ارائه طرح فنی اتصال نهایی و نقشههای جانمایی اجرا شده به شرکت توزیع (برای مقیاسهای کوچک) یا برق منطقهای (برای مقیاسهای بزرگ). این طرح باید قابلیتهای حفاظتی اینورتر و سیستم ارتینگ را بهطور کامل شرح دهد. در این زمینه، مقاله «اتصال به شبکه نیروگاههای خورشیدی» در وبسایت دکتر سولار، به اهمیت انتخاب و بهینهسازی محل اتصال نیروگاه خورشیدی به شبکه برق کشور پرداخته است.
کارشناسان شرکت برق و نمایندگان فنی ساتبا بازدید میدانی انجام میدهند تا از انطباق نصب استراکچر، سیمکشیها، و فاصله تجهیزات از لبه بام (در نیروگاههای پشت بامی) با الزامات فنی مطمئن شوند.
شرکت برق، پس از تأیید فنی سیستم و مشخص کردن نقطه تحویل، قرارداد نهایی اتصال را صادر میکند. این سند، مجوز رسمی برای ورود به مراحل تست و راهاندازی است.
پیش از تزریق برق به شبکه، باید تمام ابزارهای اندازهگیری و حفاظتی نهایی نصب و کالیبره شوند تا از انتقال ایمن و اندازهگیری دقیق انرژی اطمینان حاصل شود.
تأکید بر نصب صحیح تابلوهای حفاظتی DC و AC و اطمینان از عملکرد ضدجزیرهای (Anti-Islanding) در اینورتر، که از تزریق برق به شبکه در هنگام قطعی جلوگیری میکند و یک الزام کلیدی است.
شرکت برق، کنتورهای هوشمند را در محل نیروگاه نصب میکند. این کنتورها برای اندازهگیری دقیق برق تولید شده (تزریقی به شبکه) و برق مصرفی (در صورت نیاز نیروگاه از شبکه) ضروری هستند.
شامل تستهای عایقی کابلها، تست پلاریته و ولتاژ مدار باز پنلها (Voc) و بررسی عملکرد صحیح تمام تجهیزات کنترلی و حفاظتی قبل از اتصال به شبکه. مقاله «الزامات تستهای پیش از بهرهبرداری (Pre‑commissioning) در نیروگاه خورشیدی» در وبسایت دکتر سولار، به تشریح اصول، آزمونها و نکات اجرایی مرحلهی پیش از راهاندازی نیروگاههای خورشیدی در کشور پرداخته است.
این مرحله، نقطه پایان مراحل اداری و آغاز فاز عملیاتی و درآمدزایی است. این فاز با یک تست جامع و صدور سند رسمی بهرهبرداری همراه است.
مهمترین تست، تست سنکرون شدن (تطبیق فاز) اینورتر با شبکه است. کارشناسان صحت کارکرد اینورتر و توانایی آن در تزریق ایمن و با کیفیت برق به شبکه را بررسی میکنند.
پس از موفقیت در تمام تستها و تأیید نهایی، ساتبا گواهی بهرهبرداری را صادر میکند. این سند، تاریخ رسمی شروع تولید و ملاک آغاز محاسبه درآمد است.
این مرحله بر اساس ظرفیت نیروگاه و نوع بازار هدف تعیین میشود:
• مقیاس کوچک (عموماً تا ۲۰۰ کیلووات): عقد قرارداد خرید تضمینی برق (PPA) با سازمان متولی (معمولاً به مدت ۲۰ سال).
• مقیاس بزرگ (بالاتر از ۲۰۰ کیلووات و مگاواتی): اخذ مجوزهای لازم برای فروش برق در بورس انرژی یا عقد قراردادهای دوجانبه با مصرفکنندگان بزرگ.
مدیریت دقیق مستندات و زمانبندی، مهمترین عامل برای جلوگیری از تأخیرهای طولانی است. پیچیدگی اصلی اتصال به شبکه، در واقع بوروکراسی اداری و سختگیریهای فنی است.
• تأکید بر کیفیت پیمانکار و مشاور: انتخاب شرکتهای EPC با سابقه قوی در تعامل با ساتبا، که آشنا به آخرین تغییرات دستورالعملها باشند، حیاتی است.
• پیگیری مداوم و شفافیت در مدارک: تأخیر در پاسخگویی به استعلامها یا عدم انطباق یک سند فنی کوچک، میتواند منجر به چندین ماه توقف در فرآیند شود.
آمادگی برای هزینههای جانبی شبکه: در پروژههای بزرگ، سرمایهگذار باید برای مشارکت در هزینههای احتمالی تقویت زیرساخت شبکه (مانند احداث خط انتقال یا پست جدید) آمادگی مالی داشته باشد.
فرآیند اتصال نیروگاه خورشیدی به شبکه سراسری، آخرین گام برای تکمیل پروژه است. این مسیر قانونی و فنی، با ثبتنام در سامانههای تخصصی (مانند مهرسان برای ظرفیتهای کوچک و درگاه ملی مجوزها برای مقیاسهای بزرگ) آغاز میشود. پس از تأمین تضامین مالی و تأیید صلاحیت پیمانکاران، نیروگاه تحت بازرسیهای فنی ساتبا و شرکت توزیع برق قرار میگیرد.
تکمیل موفقیتآمیز این چهار مرحله، از اخذ قرارداد فنی اتصال تا تستهای نهایی و نصب کنتورهای هوشمند، منجر به صدور گواهی بهرهبرداری میشود. این گواهی به معنای پایان مراحل اداری و آغاز رسمی تزریق برق به شبکه است، که در نهایت، سرمایهگذاری را به فروش برق و درآمدزایی تبدیل میکند.
ارسال نظر
آموزش خورشیدی 
خبرهای مرتبط
