در سال‌های اخیر، سیاست‌های انرژی ایران در حوزه تجدیدپذیرها وارد مرحله‌ای تازه شده است.
ارائه دکتر جعفر محمدنژاد سیگارودی، معاون سرمایه‌گذاری و توسعه سازمان ساتبا، در کنفرانس نیروگاه‌های خورشیدی ایران (مهر ۱۴۰۴) یکی از جامع‌ترین مرورها بر این تحول بود؛ تحولی که نشان می‌دهد ایران در حال گذار از سیاست خرید تضمینی به سمت مدل‌های متنوع، ترکیبی و بازارمحور توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر است.
سهم نیروگاه‌های تجدیدپذیر در ترکیب تولید برق ایران هنوز حدود ۳ درصد است؛ عددی پایین‌تر از میانگین جهانی.
در مقابل، سهم نیروگاه‌های گازی و بخاری بیش از ۶۰ درصد بوده و چالش‌هایی مانند کمبود سوخت، آلودگی زیست‌محیطی، و طولانی بودن زمان ساخت نیروگاه‌های حرارتی، ضرورت توسعه سریع‌تر انرژی‌های پاک را دوچندان کرده است.
از سوی دیگر، کاهش چشمگیر هزینه تمام‌شده برق خورشیدی (LCOE) در جهان و روند جهانی تولید پراکنده، شرایط را برای حرکت به سمت مدل‌های نوین توسعه تجدیدپذیر فراهم کرده است.
در سیاست‌های جدید وزارت نیرو و ساتبا، توسعه نیروگاه‌های خورشیدی و بادی از الگوی سنتی خرید تضمینی فاصله گرفته و در قالب مجموعه‌ای از مدل‌های اجرایی جدید دنبال می‌شود.
این مدل‌ها در ارائه دکتر محمدنژاد به سه دسته اصلی تقسیم شده‌اند:
هدف این دسته، توانمندسازی اقشار کم‌برخوردار و گسترش عدالت انرژی است.
با همکاری کمیته امداد، بهزیستی، بسیج سازندگی و وزارت نیرو، خانوارهای کم‌برخوردار در مناطق محروم صاحب نیروگاه خورشیدی کوچک می‌شوند.
ویژگی‌های این طرح:
خرید تضمینی ۲۰ ساله با نرخ پایه ۴۵,۸۴۰ ریال در سال ۱۴۰۴
تسهیلات کم‌بهره با اقساط بلندمدت
بیش از ۳۱ هزار نیروگاه خانگی تاکنون به بهره‌برداری رسیده است.
این طرح یکی از موفق‌ترین نمونه‌های مشارکت اجتماعی در تولید انرژی پاک به شمار می‌آید.
تمرکز این بخش بر الزام صنایع و بنگاه‌های بزرگ به تأمین بخشی از برق خود از منابع تجدیدپذیر است.
بر اساس مصوبه سال ۱۴۰۲، صنایع بزرگ موظف‌اند حداقل ۱ درصد از برق مصرفی خود را از نیروگاه‌های تجدیدپذیر تأمین کنند.
روش اجرا شامل دو مسیر است:
احداث نیروگاه اختصاصی
خرید برق از طریق «تابلو سبز بورس انرژی»
مزایا برای صنایع:
معافیت از محدودیت مصرف برق در زمان ناترازی
امکان فروش برق مازاد در بورس
حذف هزینه ترانزیت برق
تا پایان شهریور ۱۴۰۴، بیش از ۲ هزار مگاوات دارای پروانه احداث و حدود ۱,۲۵۰ مگاوات در حال عرضه برق در قالب این مدل هستند.
در این مدل، سرمایه‌گذاران از محل سوخت صرفه‌جویی‌شده بازپرداخت سرمایه خود را طی ۶ سال دریافت می‌کنند.
قرارداد خرید تضمینی ۲۰ ساله
بیش از ۲۱۱ مگاوات نیروگاه به بهره‌برداری رسیده
بیش از ۱,۱۷۰ مگاوات در حال احداث است.
این مدل برای پروژه‌های متوسط و بزرگ مقیاس جذابیت بالایی دارد.
در این مدل، سرمایه‌گذاران می‌توانند با استفاده از زمین‌های صنعتی یا شخصی خود اقدام به احداث نیروگاه خورشیدی کرده و برق تولیدی را مستقیماً در بورس انرژی یا از طریق نهادهای تجمیع‌کننده به فروش برسانند.
هدف این مدل‌ها، گسترش استفاده از انرژی‌های پاک در بخش‌های دولتی و عمومی است.
تمام دستگاه‌های دولتی باید تا پایان سال ۱۴۰۷، ۲۰ درصد از برق مصرفی خود را از منابع تجدیدپذیر تأمین کنند.
سه مسیر اجرا برای ادارات:
احداث نیروگاه اختصاصی
خرید گواهی برق تجدیدپذیر (REC)
عقد قرارداد دوجانبه با نیروگاه‌ها
این طرح با هدف کاهش مصرف برق و سوخت بخش کشاورزی اجرا می‌شود.
کشاورزانی که از برق خورشیدی استفاده کنند:
از محدودیت مصرف تابستان معاف هستند،
و برق مازاد خود را می‌توانند در تابلو سبز بورس انرژی به فروش برسانند.
ایجاد شهرک‌های انرژی برای تجمیع زیرساخت‌ها (زمین، شبکه، مجوزها) و تسهیل ورود سرمایه‌گذاران بخش خصوصی.
این شهرک‌ها نقش مهمی در جذب سرمایه داخلی و خارجی خواهند داشت.
یکی از اهداف جدید ساتبا، ایجاد بازار منطقه‌ای برق پاک و تسهیل صادرات برق تجدیدپذیر از طریق بورس انرژی است.
بر اساس دستورالعمل جدید، سرمایه‌گذاران خارجی می‌توانند با احداث نیروگاه در ایران، برق تولیدی را به کشورهای منطقه صادر کنند.
این تابلو، بستری رسمی برای خرید و فروش فیزیکی برق تجدیدپذیر و گواهی انرژی پاک (REC) است.
تا پایان شهریور ۱۴۰۴:
ارزش معاملات: بیش از ۷۷ هزار میلیارد ریال
حجم انرژی مبادله‌شده: ۱.۶۴۶ میلیون کیلووات‌ساعت
شرکت‌هایی با مجوز ساتبا که برق نیروگاه‌های کوچک (غیرانشعابی و انشعابی) را تجمیع کرده و در بورس عرضه می‌کنند.
حداقل ظرفیت مجاز برای فعالیت این نهادها، یک مگاوات است.
ارائه دکتر محمدنژاد تصویری روشن از آینده سیاست انرژی ایران ترسیم می‌کند:
عبور از نظام یارانه‌ای و خرید تضمینی به سمت بازار برق پاک و مشارکت واقعی صنایع و مردم.
در این مسیر، انرژی تجدیدپذیر دیگر صرفاً پروژه‌ای دولتی نیست؛ بلکه به یک فرصت اقتصادی پایدار برای سرمایه‌گذاران، صنایع و حتی خانوارها تبدیل شده است.
منبع:
ارائه رسمی دکتر جعفر محمدنژاد سیگارودی، معاون سرمایه‌گذاری و توسعه ساتبا
در کنفرانس نیروگاه‌های خورشیدی ایران – مهر ۱۴۰۴
برای دریافت فایل ارایه اینجا کلیک کنید.
ارسال نظر
برق خورشیدی 
خبرهای مرتبط
