با افزایش مصرف انرژی و نگرانی‌های زیست‌محیطی ناشی از سوخت‌های فسیلی، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، به ویژه انرژی خورشیدی، به یکی از اولویت‌های ملی تبدیل شده است. برنامه هفتم توسعه با تمرکز بر سیاست‌های تشویقی، سرمایه‌گذاری و نوآوری فناورانه، چشم‌انداز روشنی برای رشد صنعت خورشیدی فراهم می‌کند. در این مطلب، مهم‌ترین سیاست‌ها و برنامه‌های مرتبط با توسعه صنعت خورشیدی، از زیرساخت‌ها و مدل‌های سرمایه‌گذاری گرفته تا فناوری‌های نوین و ابعاد اقتصادی، در چارچوب برنامه هفتم توسعه بررسی می‌شوند.
با افزایش مصرف انرژی و نگرانی‌های زیست‌محیطی ناشی از سوخت‌های فسیلی، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، به ویژه انرژی خورشیدی، به یکی از اولویت‌های ملی تبدیل شده است. برنامه هفتم توسعه با تمرکز بر سیاست‌های تشویقی، سرمایه‌گذاری و نوآوری فناورانه، چشم‌انداز روشنی برای رشد صنعت خورشیدی فراهم می‌کند.
در ارتباط با این موضوع، مقاله‌ای در دکتر سولار با عنوان «انرژی‌های تجدیدپذیر؛ راهبردی حیاتی برای کاهش وابستگی و افزایش امنیت ملی» به بررسی اهمیت انرژی‌های تجدیدپذیر، به ویژه انرژی خورشیدی، در تقویت امنیت انرژی و ملی کشور می‌پردازد. این مقاله بر لزوم کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی وارداتی و افزایش تاب‌آوری در برابر بحران‌ها و تهدیدات مختلف تأکید دارد.
سیاست‌گذاری در حوزه انرژی خورشیدی بر پایه‌ای از اهداف کمی و کیفی مشخص استوار است. هدف‌گذاری عملیاتی این برنامه، نصب ۱۰ گیگاوات ظرفیت نیروگاه خورشیدی تا پایان سال ۱۴۰۶ است که معادل ۶۰ درصد از کل انرژی‌های تجدیدپذیر هدف‌گذاری‌شده است. این امر به کاهش انتشار سالانه حدود ۶ میلیون تُن دی‌اکسید کربن و صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی منجر خواهد شد.
برای دستیابی به این هدف، مشوق‌های مالی مهمی در نظر گرفته شده است؛ از جمله اعطای تسهیلات بانکی با نرخ ترجیحی ۴% و معافیت‌های مالیاتی ۵ تا ۱۰ ساله برای پروژه‌های بخش خصوصی. این سیاست‌ها، سرمایه‌های سرگردان را به سمت پروژه‌های زیرساختی هدایت می‌کنند.
علاوه بر این، مکانیسم‌های تنظیم بازار مانند قرارداد‌های خرید تضمینی برق (PPA) با تضمین خرید بلندمدت (۲۰ ساله) برق تولیدی، ریسک نوسانات بازار را برای سرمایه‌گذاران کاهش می‌دهند. نرخ خرید تضمینی توسط سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری برق ایران (ساتبا) به صورت دوره‌ای تعدیل می‌شود.
همچنین، بر اساس مصوبه هیئت وزیران، تمامی ادارات و دستگاه‌های مشمول ماده ۵ قانون خدمات کشوری موظف به اجرای طرح تأمین ۲۰ درصد برق مصرفی خود از طریق پنل‌های خورشیدی هستند که سازوکار آن در مقاله‌ای در دکتر سولار با عنوان «سازوکار برق خورشیدی ادارات چگونه است؟» مورد بررسی قرار گرفته است.
برای بهره‌برداری بهینه از انرژی خورشیدی، توسعه شبکه‌های برق و زیرساخت‌های انتقال ضروری است. این بخش شامل احداث ۲۰۰ کیلومتر خطوط انتقال اختصاصی در مناطق با پتانسیل بالای تابش خورشید (مانند استان‌های یزد، کرمان و سیستان و بلوچستان) و تقویت ایستگاه‌های پست و ترانسفورماتورهاست که گلوگاه‌های انتقال برق را برطرف می‌کند.
همچنین، پیاده‌سازی سیستم‌های SCADA (نظارت و کنترل داده‌ها) و مانیتورینگ هوشمند، امکان مدیریت لحظه‌ای تولید و مصرف و بهینه‌سازی جریان برق را فراهم می‌سازد که به افزایش پایداری شبکه کمک می‌کند.
نصب ۱۰۰ مگاوات سیستم ذخیره‌ساز انرژی باتری (BESS) تا سال ۱۴۰۶ نیز به مدیریت پیک مصرف و تأمین برق در ساعات شب یا شرایط ابری کمک شایانی خواهد کرد. این سیستم‌ها، نوسانات ذاتی تولید برق خورشیدی را جبران می‌کنند.
برنامه هفتم توسعه، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و فناوری‌های پیشرفته را در اولویت قرار داده است. ارتقای بازده سلول‌های فتوولتائیک از میانگین ۱۸% به ۲۳% از طریق استفاده از فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند PERC و پنل‌های دوطرفه (Bifacial)، منجر به افزایش تولید برق در هر واحد سطح و کاهش هزینه‌های نصب می‌شود.
علاوه بر این، ترکیب نیروگاه‌های خورشیدی با منابع انرژی دیگر مانند باتری‌ها و توربین‌های بادی، پایداری تولید برق را به بیش از ۹۰% زمان افزایش می‌دهد. برای بومی‌سازی دانش فنی، تأسیس ۵ مرکز تحقیقاتی تخصصی با بودجه‌ای بالغ بر ۱۲۰ میلیارد تومان در دستور کار قرار گرفته که گامی کلیدی در مسیر خودکفایی فناورانه است.
جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و خارجی، موتور محرک توسعه صنعت خورشیدی محسوب می‌شود. سیاست‌های حمایتی و قرارداد‌های مشارکت بلندمدت، ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد.
مدل‌های BOT و BOO: استفاده از مدل‌های ساخت، بهره‌برداری و انتقال (BOT) و ساخت، مالکیت و بهره‌برداری (BOO)، ریسک مالی را از دولت به بخش خصوصی منتقل کرده و باعث تسریع در اجرای پروژه‌ها می‌شود. این مدل‌ها به‌ویژه برای پروژه‌های بزرگ با بازگشت سرمایه ۷ تا ۱۰ سال مناسب هستند.
جذب سرمایه‌گذاری خارجی: فراهم آوردن بستر لازم برای جذب ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه خارجی از طریق قرارداد‌های مشترک با شرکت‌های بین‌المللی، به انتقال دانش فنی و دسترسی به فناوری‌های روز دنیا کمک خواهد کرد.
تسهیلات بانکی هدفمند: ارائه وام‌های با سقف ۵۰ میلیارد تومان برای پروژه‌های کوچک و متوسط، به گسترش نیروگاه‌های خورشیدی در مقیاس توزیع‌شده کمک می‌کند و نقش شهروندان و سرمایه‌گذاران خرد را پررنگ‌تر می‌سازد.
رشد صنعت خورشیدی تنها به تولید برق محدود نمی‌شود، بلکه توسعه زنجیره ارزش داخلی و ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار از ارکان اصلی برنامه هفتم توسعه به شمار می‌آید. افزایش سهم تولید داخل از ۲۰% به ۶۰% تا پایان دوره برنامه، به‌ویژه در حوزه پنل‌های فتوولتائیک، اینورترها و باتری‌های ذخیره‌ساز، وابستگی به واردات را به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهد.
برآوردها نشان می‌دهد توسعه این صنعت می‌تواند منجر به ایجاد حدود ۱۵ هزار شغل مستقیم و ۳۰ هزار شغل غیرمستقیم در صنایع جانبی شود. برای پشتیبانی از این رشد، آموزش نیروی متخصص با برگزاری دوره‌های تخصصی و کارگاه‌های فنی در اولویت قرار دارد.
برنامه هفتم توسعه با ترسیم نقشه‌ای جامع برای صنعت خورشیدی، این بخش را از یک حوزه صرفاً تولید برق به یک اکوسیستم کامل صنعتی، فناورانه و اقتصادی ارتقا می‌دهد. ترکیب سیاست‌های حمایتی، توسعه زیرساخت‌ها، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین و مدل‌های مالی جذاب، مسیر روشنی برای تحقق هدف نصب ۱۰ گیگاوات ظرفیت خورشیدی تا سال ۱۴۰۶ فراهم کرده است.
این برنامه نه‌تنها به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی منجر می‌شود، بلکه با ایجاد اشتغال پایدار و ارتقای توان فناورانه داخلی، نقش صنعت خورشیدی را به‌عنوان یکی از ستون‌های اصلی امنیت انرژی و توسعه پایدار کشور تثبیت می‌کند.
ارسال نظر
آموزش خورشیدی 
خبرهای مرتبط
