در کشورمان، تولید برق از منابع تجدیدپذیر به سرعت در حال گسترش است و به یکی از منابع مهم تأمین انرژی کشور تبدیل شده است. یکی از مسائل کلیدی برای تولیدکنندگان انرژی خورشیدی و سایر منابع تجدیدپذیر، امکان فروش برق مازاد تولیدی به شبکه برق است. این فرآیند تحت نظارت وزارت نیرو و از طریق سازمان انرژیهای تجدیدپذیر و بهرهوری انرژی برق (ساتبا) صورت میگیرد. برای این منظور، تولیدکنندگان برق از قراردادهایی به نام قرارداد خرید تضمینی برق (PPA) استفاده میکنند که شرایط فروش برق به شبکه برق کشور را مشخص میکند.
اولین مرحله برای فروش برق به شبکه، دریافت مجوز و ثبت پروژه در سامانههای دولتی است. این فرآیند بهمنظور تأیید هویت متقاضی و بررسی صلاحیت اولیه برای اتصال به شبکه برق انجام میشود.
• ثبتنام در سامانه مهرسان: متقاضی (صاحب انشعاب برق) باید از طریق سامانه مهرسان (زیرمجموعه ساتبا) به آدرس mehrsun.satba.gov.ir اطلاعات خود، مشخصات انشعاب و ظرفیت پیشنهادی نیروگاه را وارد کند. هر چه اطلاعات کاملتر باشد، فرآیند ثبتنام سریعتر انجام میشود.
• بررسی مدارک و استعلام ظرفیت: شرکت توزیع نیروی برق منطقهای، مدارک مربوط به مالکیت ملک و انشعاب را بررسی کرده و ظرفیت مجاز نصب نیروگاه را تعیین میکند. ظرفیت نیروگاه باید با سقف ظرفیت انشعاب موجود هماهنگ باشد. برای انشعابهای خانگی معمولاً تا ۲۰ کیلووات و برای انشعابهای بزرگتر تا ۱۰۰ کیلووات این ظرفیت تعیین میشود. این بررسی به منظور اطمینان از اتصال صحیح و ایمنی شبکه ضروری است.
• صدور موافقتنامه اولیه: در صورتی که شرایط لازم احراز شود، موافقتنامه برای احداث نیروگاه خورشیدی صادر میشود. دریافت این موافقتنامه مجوز آغاز مراحل اجرایی پروژه را صادر میکند.
برای کسب اطلاعات بیشتر، مقاله «اخذ مجوز خرید تضمینی برق خورشیدی در سال ۱۴۰۴» در وبسایت دکتر سولار، به تشریح مراحل و الزامات قانونی دریافت مجوز خرید تضمینی برق تولیدی نیروگاههای خورشیدی در کشور پرداخته است.
پس از دریافت موافقت، مرحله نصب سیستم توسط شرکتهای مجاز آغاز میشود. در این مرحله، رعایت کامل استانداردهای فنی و ایمنی ساخت بسیار مهم است.
• انتخاب پیمانکار مجاز: نصب و راهاندازی سیستم فتوولتائیک باید تنها توسط پیمانکارانی انجام شود که صلاحیت و تأییدیه فنی از سازمان ساتبا دارند. این تأییدیه تضمین میکند که فرآیند نصب طبق استانداردهای لازم انجام خواهد شد. برای اطمینان از صلاحیت پیمانکاران، میتوان اطلاعات آنها را در سامانه ساتبا بررسی کرد.
• تأمین تجهیزات استاندارد: استفاده از تجهیزات با کیفیت بالا و استاندارد، بهویژه اینورتر متصل به شبکه که قابلیت همراستایی با شبکه برق را داشته باشد، بسیار حیاتی است. کیفیت اینورتر تأثیر مستقیم بر بهرهوری و پایداری سیستم دارد و باید از برندهای معتبر و تأییدشده استفاده شود.
• نصب و راهاندازی: در این مرحله، سیستم در محل تعیینشده (پشتبام، محوطه یا زمین) نصب میشود و برای بهرهبرداری آماده میگردد. سازه و جهت نصب باید بر اساس محاسبات فنی و اصول طراحی دقیق انجام شوند تا عملکرد بهینه سیستم تضمین شود.
برای رسمی شدن فروش برق و اتصال به شبکه، مراحل مهمی باید طی شود که بدون تأیید نهایی، امکان تزریق برق به شبکه وجود ندارد.
• بازدید و تأیید فنی نهایی: پس از نصب، کارشناسان شرکت توزیع برق از نیروگاه بازدید میکنند تا اطمینان حاصل کنند که تمامی ضوابط فنی و ایمنی به درستی رعایت شده است. در این بازدید، مطابقت با مجوزهای اولیه بررسی میشود.
• نصب کنتور دوطرفه: کنتور قدیمی برق با یک کنتور هوشمند دوطرفه جایگزین میشود. این کنتور قادر است میزان برق مصرفی از شبکه و برق تولیدی مازاد تحویلی به شبکه را بهطور مجزا ثبت و اندازهگیری کند. اطلاعات این کنتور، مبنای اصلی برای محاسبه فروش برق و مصرف خواهد بود.
• انعقاد قرارداد (PPA): پس از تأیید نهایی، قرارداد خرید تضمینی برق (PPA) برای مدت معمولاً ۲۰ سال بین تولیدکننده برق و سازمان ساتبا (یا نماینده آن، شرکت توزیع) امضا میشود. این قرارداد تضمینکننده امنیت سرمایهگذاری و اطمینان از خرید تضمینی برق تولیدی است. جزئیات این قراردادها در مقاله «عقد قرارداد خرید تضمینی برق با ساتبا» در وبسایت دکتر سولار، بررسی شده است.
قرارداد خرید تضمینی برق ویژگیهای مالی جذابی دارد که آن را برای سرمایهگذاران به گزینهای امن تبدیل میکند. هدف اصلی این قرارداد، تضمین بازدهی اقتصادی پروژه در بلندمدت است.
• تضمین خرید ۲۰ ساله: دولت متعهد میشود تمام برق مازاد تولیدی را به مدت ۲۰ سال خریداری کند. این دوره بلندمدت، ثبات مالی و بازگشت سرمایه را تضمین کرده و ریسک نوسانات بازار را برای سرمایهگذاران از بین میبرد.
• نرخ خرید تضمینی: وزارت نیرو نرخ خرید برق را اعلام کرده و به صورت سالانه یا دورهای آن را تعدیل میکند. این نرخ معمولاً متناسب با نرخ تورم و گاهی با نرخ ارز محاسبه میشود تا ارزش سرمایه تولیدکننده در بلندمدت حفظ شود. این تعدیل، پروژه را در برابر تاثیرات تورم داخلی محافظت میکند.
• دریافت صورتحساب و پرداخت: میزان برق تزریق شده به شبکه بهطور منظم (معمولاً ماهیانه یا هر دو ماه یکبار) از طریق کنتور دوطرفه قرائت میشود. سپس، ساتبا موظف است مبلغ آن را طبق نرخ قرارداد به حساب تولیدکننده واریز کند. سیستم پرداخت بهطور کامل تحت نظارت ساتبا و به صورت شفاف انجام میگیرد.
برای بررسی جدول درآمد، هزینه و بازگشت سرمایه، مقاله «قیمت برق خورشیدی ۱۴۰۴؛ هزینه، درآمد و بازگشت سرمایه نیروگاههای خورشیدی» در وبسایت دکتر سولار، مرجع مناسبی است.
نرخ خرید تضمینی برق از نیروگاههای تجدیدپذیر خورشیدی و بادی، بسته به ظرفیت آنها و با هدف حمایت از سرمایهگذاران کوچک، در سطوح مختلفی تعیین میشود. این نرخها به گونهای طراحی شدهاند که تضمینکننده بازگشت سرمایه و تشویق به سرمایهگذاری در پروژههای انرژی پاک باشند.
| دستهبندی نیروگاه | ظرفیت نیروگاه | نرخ پایه خرید تضمینی (ریال/کیلووات ساعت) |
| مقیاس کوچک (خرد) | ۲۰۰ کیلووات و کمتر | ۳۸،۲۰۰ |
| مقیاس متوسط | بین ۲۰۰ کیلووات تا ۱ مگاوات | ۳۱،۵۰۰ |
| مقیاس بزرگ (صنعتی) | بین ۱ مگاوات تا ۱۰ مگاوات | ۲۸،۰۰۰ |
• تعرفه حمایتی برای ظرفیتهای کوچک: همانطور که در جدول مشاهده میشود، بالاترین نرخ خرید به نیروگاههای کوچکتر (زیر ۲۰۰ کیلووات) اختصاص یافته تا خانوارهای عادی و سرمایهگذاران خرد تشویق شوند.
• ضریب تعدیل: نرخهای اعلامی، نرخ پایه هستند و مطابق فرمولهای ابلاغی وزارت نیرو، در هر دوره پرداخت با توجه به شاخصهای اقتصادی (مانند نرخ تورم و نرخ ارز) تعدیل و افزایش مییابند.
• ظرفیت انشعاب: برای نیروگاههای انشعابی کوچک (نیروگاههای پشت بامی)، ظرفیت مجاز برای احداث تا دو برابر ظرفیت انشعاب و سقف ۲۰۰ کیلووات خواهد بود.
برای آشنایی با روشهای اصلی فروش برق خورشیدی در کشور، مقاله «سه مدل فروش برق خورشیدی در ایران؛ از قرارداد تضمینی تا بورس انرژی» به تشریح این روشها پرداخته است.
فروش برق مازاد تولیدی از نیروگاههای تجدیدپذیر به شبکه سراسری (طرح خرید تضمینی برق یا PPA) یک فرصت سرمایهگذاری امن و بلندمدت است. این فرآیند تحت نظارت ساتبا بوده و شامل سه گام اصلی است:
۱- اخذ مجوز اولیه: ثبتنام و دریافت موافقتنامه از طریق سامانه مهرسان و تأیید ظرفیت انشعاب توسط شرکت توزیع.
۲- اجرای فنی: نصب سیستم توسط پیمانکاران مجاز و با استفاده از تجهیزات استاندارد، بهویژه اینورتر متصل به شبکه.
۳- اتصال نهایی و قرارداد: نصب کنتور دوطرفه و امضای قرارداد ۲۰ ساله خرید تضمینی برق با ساتبا.
جذابیت مالی این طرح در تضمین خرید برق به مدت ۲۰ سال و تعدیل سالانه نرخ خرید (که نرخ پایه آن برای ظرفیتهای کوچک زیر ۲۰۰ کیلووات، بالاترین مقدار است) برای محافظت در برابر تورم داخلی است. این سازوکار، علاوه بر ترویج انرژی پاک، ثبات اقتصادی و بازگشت سرمایه مطمئنی را برای تولیدکنندگان خرد و متوسط فراهم میکند.
ارسال نظر
آموزش خورشیدی