
فناوری خورشیدی به سرعت در حال تبدیل شدن به یک راهحل کلیدی برای تأمین انرژی پایدار در سراسر جهان است، اما هزینههای اولیه بالای آن میتواند مانعی برای بسیاری از افراد و کسبوکارها باشد. در کشورمان با توجه به شرایط اقتصادی و نیاز روزافزون به انرژیهای تجدیدپذیر، طرحهای فروش اقساطی پنل خورشیدی به عنوان یک راهکار مؤثر برای کاهش این بار مالی و دسترسی آسانتر به این فناوری مطرح شدهاند. در ادامه، انواع مدلهای اقساطی خرید پنل خورشیدی در کشور بررسی میشود.
رشد بازار انرژی خورشیدی در کشور طی سالهای اخیر، علاوه بر توسعه تجهیزات و فناوری، موجب شکلگیری مدلهای متنوع تأمین مالی شده است. این مدلها به مصرفکنندگان خانگی، تجاری و صنعتی کمک میکنند تا بدون نیاز به پرداخت نقدی سنگین، به تدریج مالک یک نیروگاه خورشیدی شوند. انتخاب هر مدل، وابسته به توان مالی، نوع پروژه و میزان ریسکپذیری سرمایهگذار است.
۱- خرید اقساطی با کارتهای بانکی ویژه انرژیهای تجدیدپذیر
در این مدل اقساطی، بانکها با ارائه کارتهای اعتباری ویژه انرژیهای تجدیدپذیر، امکان خرید مستقیم و آنلاین تجهیزات خورشیدی را برای مشتریان فراهم کردهاند. سقف اعتبار این کارتها معمولاً بین ۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان است.
این روش سریع و آنلاین بوده و به دلیل عدم نیاز به ضامن رسمی، برای خانوارها و کسبوکارهای کوچک بسیار جذاب است. این مدل برای نصب پروژههای خورشیدی با ظرفیت ۳ تا ۵ کیلووات مناسب بوده و به مشتریان اجازه میدهد تا به راحتی از مزایای کاهش هزینههای برق بهرهمند شوند. تنها محدودیت این طرح، سقف اعتبار آن است که ممکن است برای پروژههای بزرگتر کافی نباشد. بازپرداخت این نوع اقساط معمولاً ۱۲ تا ۳۶ ماهه با نرخ بهرهای بین ۱۸ تا ۲۳ درصد است.
یکی از متداولترین و سریعترین روشها برای نصب پنلهای خورشیدی، استفاده از طرحهای اقساطی شرکتهای خصوصی است. در این شیوه، شرکتهای فروش و نصب پنل، با استفاده از منابع مالی داخلی یا همکاری با مؤسسات مالی غیربانکی، به صورت مستقیم به مشتریان تسهیلات اقساطی ارائه میکنند. این روش به دلیل فرآیند ساده، نیاز به مدارک کمتر و انعطاف در شرایط پرداخت، برای بسیاری از خانوارها و کسبوکارهای کوچک جذاب است.
در این طرح، مشتری معمولاً بخشی از مبلغ کل پروژه (مانند ۳۰ درصد) را به عنوان پیشپرداخت میپردازد و مابقی به صورت اقساط بازپرداخت میشود. سقف تسهیلات بسته به شرکت ارائهدهنده و نوع پروژه متفاوت است و اغلب برای پروژههای خانگی ۱ تا ۵ کیلوواتی مناسب میباشد. به عنوان مثال، یک شرکت خصوصی امکان خرید اقساطی تا سقف ۵۰۰ میلیون تومان را با ارائه چک کارمندی فراهم کرده است که نیاز به امضای ضامن معتبر پشت چک نیز وجود دارد.
این طرحها معمولاً بازپرداخت ۱۲ تا ۳۶ ماهه با نرخ سود ماهیانه ۲ تا ۵ درصد دارند و برای پروژههای تجاری کوچک که میخواهند بدون پیچیدگیهای بانکی و با سرعت بالا به انرژی خورشیدی دسترسی داشته باشند، بسیار مناسب است.
این مدل اقساطی برای پروژههای خورشیدی خانگی و پروژههای خورشیدی صنعتی طراحی شده است. در این شیوه، بخش عمده هزینه کل پروژه (تا ۸۰ درصد) از طریق وامهای کلان یا تسهیلات بانکی پوشش داده میشود و مابقی توسط مشتری پرداخت میگردد.
این وامها معمولاً توسط بانکها یا صندوقهای توسعه انرژی با همکاری نهادهای دولتی مانند سازمان انرژیهای تجدیدپذیر و بهرهوری برق (ساتبا) ارائه میشوند. مدت بازپرداخت معمولاً ۵ تا ۷ ساله است و در برخی موارد، امکان یک سال تنفس قبل از شروع پرداخت اقساط وجود دارد. نرخ بهره برای پروژههای صنعتی بین ۸ تا ۱۴ درصد و برای مصارف خانگی معمولاً پایینتر است.
تسهیلات بانک ملت برای نیروگاههای خورشیدی: مقالهای در دکتر سولار با عنوان «وام نیروگاههای خورشیدی بانک ملت» شرح میدهد که بانک ملت با همکاری سازمان انرژیهای تجدیدپذیر و بهرهوری برق (ساتبا) تسهیلاتی را برای احداث نیروگاههای خورشیدی ارائه میدهد. این تسهیلات شامل نیروگاههای خانگی (انشعابی) با ظرفیت ۵ و ۱۰ کیلووات با سقف ۳۰۰ میلیون تومان و نرخ سود ۱۴٪ و همچنین نیروگاههایی با ظرفیت تا ۱۰ مگاوات با سقف تسهیلات حداکثر ۲۰۰ میلیارد تومان میشود.
در مورد تسهیلات دولتی، مقالهای در دکتر سولار با عنوان «ثبتنام وام نیروگاه خورشیدی صندوق توسعه ملی آغاز شد» خبر از فراخوان جدید برای مشارکت شرکتهای دارای نیروگاه خورشیدی بالاتر از ۳ مگاوات و ارائه تسهیلات مالی به آنها میدهد؛ شرایطی مثل داشتن مجوزات کامل، قرارداد خرید برق و تأمین درصدی از سرمایه پروژه مورد تأکید است.
این مدل اقساطی ویژه خانوارهایی است که مصرف برق بالایی دارند و دولت به منظور کاهش فشار بر شبکه و تشویق استفاده از انرژیهای پاک، تسهیلات ویژهای به آنها ارائه میکند.
در این شیوه، پنلهای خورشیدی با نرخ بهره نزدیک به صفر یا بسیار پایین و گاهی با یارانه مستقیم در اختیار مشتریان قرار میگیرد. سقف هزینه هر پنل سایبانی در این طرح معمولاً حدود ۴ تا ۶ میلیون تومان است و بازپرداخت اقساط به صورت بلندمدت (۳ تا ۵ ساله) انجام میشود. این روش باعث کاهش قابل توجه قبض برق مشترکان پرمصرف میشود و به عنوان یک ابزار حمایتی برای تشویق مصرفکنندگان به استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر عمل میکند.
طرحهای اقساطی پنل خورشیدی در ایران به عنوان یک راهکار مالی، مانع اصلی سرمایهگذاری اولیه را از میان برداشته و دسترسی به انرژی پاک را برای خانوارها، کسبوکارهای کوچک و پروژههای صنعتی تسهیل میکنند. این مدلها، از خرید خرد با کارت اعتباری تا وامهای کلان نهادی، طیف گستردهای از انتخابها را فراهم کردهاند.
هر یک از این روشها مزایا و محدودیتهای خاص خود را دارد و انتخاب مناسبترین آن به عواملی مانند توان مالی، اندازه پروژه و میزان ریسکپذیری بستگی دارد. در نهایت، بهرهگیری از این طرحها نه تنها به صرفهجویی اقتصادی میانجامد، بلکه گامی مهم در جهت دستیابی به پایداری انرژی است.