گواهی برق تجدیدپذیر؛ محرک توسعه بازار انرژی‌های پاک در ایران

در مواجهه با تغییرات اقلیمی و نیاز فوری به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، کشورها در حال حرکت به سوی توسعه بازار انرژی‌های تجدیدپذیر هستند. گواهی برق تجدیدپذیر (REC) یکی از ابزارهای نوین و اثربخش در این مسیر است که امکان عرضه رسمی برق تولیدشده از منابع خورشیدی، بادی یا آبی را به بازار سرمایه فراهم می‌کند.

بورس انرژی ایران در دو سال گذشته با راه‌اندازی تالار برق سبز، بستری برای معامله برق تجدیدپذیر فراهم کرده و حالا در سال ۱۴۰۴، برنامه انتشار گواهی برق تجدیدپذیر را به طور رسمی در دستور کار دارد. به گفته محمد احمدی، معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس انرژی ایران، این ابزار مالی می‌تواند نقش مهمی در تأمین مالی پروژه‌های نیروگاهی و توسعه بازار برق سبز ایفا کند.

احمدی با اشاره به جذابیت روزافزون سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی گفت: «با افزایش قیمت برق متناسب با تورم، بازگشت سرمایه در پروژه‌های خورشیدی تسریع شده و این بخش از بازار، چشم‌انداز اقتصادی امیدوارکننده‌ای پیش‌روی سرمایه‌گذاران قرار داده است.»

پیش از این نیز علی نقوی، مدیرعامل سابق بورس انرژی، از انتشار قریب‌الوقوع این گواهی‌ها در سال جاری خبر داده بود. حالا با اجرایی‌شدن این وعده، ایران وارد دوره‌ای جدید از توسعه ابزارهای مالی حوزه انرژی‌های پاک شده است.

گواهی‌های برق تجدیدپذیر با ایجاد بازاری مستقل از فروش فیزیکی برق، به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که در پروژه‌های تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر مشارکت کنند و همزمان، مصرف‌کنندگان و شرکت‌ها نیز می‌توانند با خرید این گواهی‌ها، سهمی در مصرف برق سبز داشته باشند. این مدل از بازار داوطلبانه برق پاک در بسیاری از کشورها از جمله آلمان و ایالات متحده نیز اجرا می‌شود.

از زمان آغاز فعالیت تالار برق سبز در خرداد ۱۴۰۲ تا ۱۸ خرداد ۱۴۰۴، در مجموع بیش از ۱۱۷۹ میلیون کیلووات‌ساعت برق تجدیدپذیر به ارزش بیش از ۴۵.۴ هزار میلیارد ریال در بورس انرژی معامله شده است. همچنین، تنها در دو ماه ابتدایی سال ۱۴۰۴، حدود ۱۹۰ میلیون کیلووات‌ساعت برق سبز به ارزش ۱۱ هزار میلیارد ریال دادوستد شده و میانگین قیمت به ۵۸۲۰۷ ریال در هر کیلووات‌ساعت رسیده است. در دوره اوج مصرف تابستان، این نرخ به ۷۱۰۰۰ ریال نیز افزایش یافته است.

افزایش چشمگیر تقاضا برای برق تجدیدپذیر در بازار سرمایه، نشان می‌دهد که انتشار این گواهی‌ها با استقبال مناسبی مواجه شده است. انتظار می‌رود در ادامه، ابزارهایی مانند گواهی سپرده برق تجدیدپذیر نیز به سبد معاملاتی اضافه شوند.

در مجموع، گواهی برق تجدیدپذیر به عنوان ابزاری برای توسعه پایدار، جذب سرمایه و ترویج انرژی‌های پاک در کشور شناخته می‌شود. ایران در آستانه تحولی بزرگ در بازار برق است و این تحول، به شرط ایجاد زیرساخت حقوقی و استانداردهای اجرایی لازم، می‌تواند سهم انرژی خورشیدی و بادی در سبد تولید برق کشور را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد.